مادرم سرخ سرخ بود.پدرم هم انگارگریه کرده بود.با دیدن من هردو بلند شدند وبه طرفم
آمدند.مادرم محکم درآغوشم گرفت وگفت:حسین,اگه بلایی سرت بیاد چه خاکی به سرکنم؟
پدرم فوري بهش توپید:زن نفوس بد نزن؟انشاالله می ره وبرمی گرده آب ازآب هم تکون نمی
خوره.
دوباره بغض مادر درگلو شکست.طاقت نگاههاي پرسوزشان رانداشتم,بدون خوردن شام,رفتم
زیرلحاف وسعی کردم بخوابم. 
 

فصل نوزدهم
جایی که براي آموزش نظامی باید می رفتیم، یک پادگان در کرمانشاه بود. صبح روزي که
قرار بود به طرف پادگان حرکت کنیم، خیلی زود از خواب بیدار شدم. اتوبوس از جلوي در
مسجد حرکت می کرد و قرار من و دوستانم، جلوي در مسجد بود. از شب قبل مقداري وسایل
مورد نیازم را جمع و جور کرده بودم و تقریبا کاري نداشتم. مادرم از صبح زود بیدار شده بود
و مدام قربان صدقۀ من می رفت. در بین دو اتاق در رفت و آمد بود و هر دفعه چیز جدیدي
می آورد و با لحن بغض آلود می گفت: اینو هم ببر حسین، شاید به دردت بخوره.
وقتی می خواستم از در خارج بشم، جلوي در با یک قرآن و سینی محتوي اسفند و کاسه اي
آب ایستاده بود. با خواهرانم خداحافظی کردم و همراه مادر و پدرم که اصرار داشتند تا پاي
اتوبوس همراهم بیایند، راه افتادم. جلوي اتوبوس، غوغا بود. همه در حال خداحافظی بودند. رضا
و علی در میان خانواده هایشان منتظر من بودند. در میان اشک و آه مادرانمان سوار اتوبوس
شدیم و با فرستادن چند صلوات، حرکت کردیم. در میان راه، همه سرودهاي هیجان انگیز
انقلابی می خواندیم و عده اي از بچه ها، پرچم هایی را از پنجره تکان می دادند. در مدت
آموزش، کم کم به محیط خو می گرفتیم و آن التهاب و هیجان اولیه جایش را به صبوري و
تفکر در مورد هر حرکتمان داد. آخرین روزهاي دورة آموزشی به ما اجازه یک دیدار با
والدینمان را دادند. شوق جبهه رفتن، همه دلها را به تپش انداخته بود. چه روزهایی بود. شب ها
همه در مراسم دعایی که بعد از نماز بر پا بود، شرکت می کردیم. آن روزها، پسري هم سن و
سال خودمان به جمع سه نفرمان اضافه شد. بچۀ اصفهان بود و علاوه بر لهجۀ شیرینش، کلی
مرام و صفا داشت. اسمش امیر حسین بود که همه امیر صداش می کردند. از همان روزهاي
اول با ما رفیق شد و از آن به بعد هر چهار نفر با هم بودیم. وقتی براي خداحافظی مادر و پدرم
را دیدم، حس می کردم سالها سن دارم. احساس بزرگ شدن و بلوغ فکري عجیبی داشتم. در
 

فصل هجدهم
در خانواده اي معتقد به دنیا آمدم . پدرم کارمند بانک و مرد زحمتکشی بود دایم در تلاش بود
که مبادا خانواده اش در رنج و عذاب زندگی کنند. دغدغه همیشگی اش این بود که مبادا پول
حرام وارد زندگی اش شود. در هر کاري این مورد را در نظرداشت وتا مطمئن نمی شد کاري
انجام نمی داد . مادرم هم زن مظلوم و ساده اي بود که منتهاي آرزوش رضایت شوهر و بچه
هایش بود. همیشه ما را مقدم بر خودش می دانست تا مطمئن نمی شد که شوهر و به هایش
سیر شده اند غذا نمی کشید. در همه چیز اول بچه هایش را در نظر می گرفت بعد خودش را
هیچوقت یادم نمی آید که روي حرف پدرم حتی در صورت عدم توافق حرفی زده باشد. پدرم
را آقا یا رحیم آقا صدا می کرد. کلمه آقا هیچوقت جا نمی افتاد البته پدرم هم همیشه احترامش
را داشت و حاج خانوم یا سوري خانم صدایش می زد. البته اسم مادرم سرور بود که پدرم
مخففش کرده بود. وقتی کمی بزرگ شدم و به اصطلاح دست راست و چپم را شناختم متوجه
سختی شرایط زندگی مان شدم و از همان بچگی سعی می کردم کمک حال پدر و مادرم باشم
حالا یا کار می کردم یا سعی می کردم خواسته هاي نا بجا نداشته باشم. می فهمیدم پدرم چه
قدر زحمت می کشد تا خرج سر برج ما را سر و سامان دهد و مادرم چقدر قناعت می کند تا
بچه هایش حداقل در خوراك کم و کسر نداشته باشند ولی باز هم کاملا موفق نبودند. من بچه
بزرگ خانه بودم خواهرم مرضیه با من چهار سال تفاوت سنی داشت و زهرا تقریبا یکسال و
نیم از مرضیه کوچکتر بود. هر دو دخترهاي ساکت و خجولی بودند که به بازي هاي کودکانه
خودشان قانع بودند. از وقتی یادم می آد تو همین خونه زندگی می کردیم. این خونه ارث پدرم
بود که از پدرش به او رسیده بود. البته سر همین آلونک هم کالی بگو و مگو و اختلاف پیش
آمده بود. پدرم یک برادر و دو خواهر داشت که برادرش در همان سنین جوانی در یک
تصادف مشین فوت کرده بود و یکی از خواهرانش هم اوایل انقلاب ازدواج کرده بود و با
شوهر و فرزندانش مقیم خارج شده بودند. می ماند فقط یک خواهر به نام راحله که شوهر فوق
 

فصل هفدهم
می توانستم تعجب مادرم را حتی بدون دیدن صورتش، حس کنم. مثل دیدن یک علامت سوال!
اواخر ماه بود و من تقریبا به خواندن نماز عادت کرده بودم. البته گاهی از خستگی یا تنبلی،
فراموش می شد، اما با احساس گناه شدید که بعد از قضا شدن نمازم درونم را پر می کرد،
حواسم را جمع می کردم که دفعه بعدي پیش نیاید. آن روز در حال خواندن نماز مغرب و عشاء
بودم که مادرم در اتاقم را باز کرد. بعد از چند لحظه، در سکوت در را دوباره بست. وقتی نمازم
تمام شد و سلام نماز را دادم، برگشتم و به صورت متعجبش نگاه کردم. روي تخت نشسته بود
و طوري مرا نگاه می کرد که انگار از کرة مریخ آمده ام. با خنده پرسیدم: کارم داشتید؟
سري تکان داد: تو از کی تا حالا نماز خون شدي؟
جدي پرسیدم: اشکالی داره؟
مادرم آشکارا دستپاچه شد: نه، این چه حرفیه؟ معلومه که اشکالی نداره، خیلی هم خوبه! خوش
به حالت که ارادة قوي داري.
با ملایمت گفتم: اولش سخته ولی بعد عادت می شه. احساس آرامش بعدش خیلی خوبه، شما
هم اگه بخواي می تونی.
مادرم نیمه شوخی گفت: من اگه بخوام نماز بخونم، تا صد سال باید نماز قضا بخونم، پدرم در
می آید.
بعد براي اینکه موضوع بحث را عوض کند، گفت: نازي آخر هفته می آد اینجا، می خوام ببینم
کلاس داري یا نه؟
 

 صداي قهقهۀ حسین گوشی را پر کرد: حسود خانم، به جز شما در زندگی حقیر خبري نیست.
با افتخار گفتم: نمازم رو خوندم.
حسین با لحنی تشویق آمیز گفت: باریک الله، می دونم که تو دختر با اراده اي هستی... حالا
راستشو بگو بعد از نماز احساس خوبی نداشتی؟
کمی فکر کردم: چرا، خیلی راحت شدم. انگار یک تکیه گاه قوي پیدا کرده ام.
لحن حسین پر از احترام شد: حتما همینطوره، خدا همیشه تکیه گاه ما آدمهاي ضعیف و
ناچیزه، منتها ما نمی فهمیم.
بعد از چند دقیقه، گفتم: حسین، خیلی دلم می خواد یک جوري با پدر و مادرم آشنا بشی،
اینطوري راحت تر می شه باهاشون حرف زد.
حسین فکري کرد و گفت: من حاضرم هر کاري بگی بکنم,اینطوري خیلی معذبم، هر بار با تو
حرف می زنم یا می بینمت و نگات می کنم، بعدش پراز احساس گناه می شه, تو به هر حال
نامحرمی...
با غیظ گفتم: بس کن، ما که کاري نمی کنیم.
حسین مظلومانه گفت: قصد توهین نداشتم. فقط... فقط من نوع زندگی ام یک جوریه که...
چطور بگم؟
بعد آه کشید: هیچوقت آنقدر جاي خالی پدر و مادرم رو حس نکرده بودم!اگر بزرگتري بالا
سر داشتم، پا پیش می گذاشتم و تکلیفم معلوم می شد.
آهسته پرسیدم: حالا یعنی هیچکس رو نداري؟
حسین با بغض گفت: چرا، فقط یک عمه دارم که شوهرش چشم دیدن منو نداره..
 

از گرما داشتم خفه می شدم. به اطراف نگاه کردم. سالن به آن بزرگی از شدت شلوغی در حال
انفجار بود. همه با هم در حال حرف زدن بودند. مینا هم گوشه اي نشسته بود و قیافه اش طبق
معمول درهم بود، مادر و پدرم موفق نشده بودند کاري کنند تا او نیاید. خاله طناز تنها آمده
بود، شوهرش خانه مانده بود تا بچه ها را نگه دارد. دایی علی و عمو فرخ کنار هم نشسته بودند،
عمو محمد اما کنار مینا نشسته بود، انگار می خواست اگر مینا حرفی زد، جلویش را بگیرد. به
سهیل که نگران نگاه می کرد، خیره شدم. گلرخ هم تقریبا مثل سهیل نگران بود. پدر بزرگ،
عمو و عمۀ او هم آمده بودند، اما از فامیل مادرش خبري نبود، بعدا سهیل به ما گفت که با هم
قهرند، یعنی دایی هاي گلرخ با پدرش مشکل داشته اند و براي همین نیامده بودند. اما تمام
دختر عموها و پسر عموها و بچه هاي عمه اش به اضافۀ دامادها و عروسهایشان آنجا بودند.
سرانجام پس از یکساعت حرف زدن و شلوغ کردن، پدر بزرگ گلرخ با صداي بلندي گفت:
- دخترها، بچه هاتون رو بردارید ببرید،می خوایم حرف بزنیم، سرمون رفت.
در لحظه اي، همۀ دختر عموها و عمه ها و عروس ها، بچه هایشا ن را از سالن خارج کردند.
مادر گلرخ تند تند بشقاب هاي کثیف را برداشت و فضا کمی آرام گرفت. همه ساکت شدند.
پدر بزرگ گلرخ شروع به صحبت کرد. صحبت سر مهریه و شیربها زود به نتیجه رسید. مهریه
دویست سکه و شیربها یک قطعه زمین به نام گلرخ، تعیین شد. بعد صحبتها کشیده شد به تعیین
روز عقد و عروسی و تنظیم تاریخ مراسم، مادر گلرخ با نامزدي موافق بود و مادر من با عقد.
سرانجام گلرخ خودش به زبان آمد، با صدایی لرزان گفت:
- چون من هنوز یک ترم از درسم مانده، فعلا عقد محضري کنیم با یک مراسم نامزدي مختصر
و بعد که من درسم تمام شد و وضع خانه و کار سهیل هم مشخص شد، در یک روز عقد
وعروسی را برگزار کنیم.
 

مادرم دو لیوان چایی ریخت و یکی را جلوي من گذاشت: جمعه قرار گذاشتیم بریم خونه
آقاي نوایی.
بی حوصله گفتم: من نمی آم.
مادرم اخم کرد : وا ؟ یعنی چی ؟ همه میان تو هم باید باشی .
پرسیدم : کی می آد؟
-طناز و شوهرش عمو فرخ و عمو محمدو دایی علی همه می آن.
جرعه اي چاي خوردم: مگه می خواي بریم لشکر کشی ؟
مادرم بی حوصله نگاهم کرد : رسمه این دیگه بله برون است باید بزرگترها باشن!
با خنده گفتم : آخه عمو محمد کجاش بزرگتره ؟دلت می خواد مینا بیاد یک قالی به پا کنه ؟
مادرم آهی کشید و گفت : خودم هم نگران این موضوع ام . می ترسم حرف بی جایی بزنه چه
می دونم ! یک چرت و پرتی بگه ....
- خوب چرا گفتی بیاد؟
مادرم غمگین گفت: بابات گفت. می گه اگه فرخ بیاد به محمد بر میخوره دعوتش نکنیم . درد
ما هم گفتن نداره همه از غریبه ها می نالن ما از فامیل.
براي اینکه از ان حال و هوا بیرون بیاید پرسیدم : خاله طناز برگشته ؟
مادرم چاي را سرکشید : دیشب آمدن!
- خوب نتیجه چی شد ؟